UMBRA

UMBRA

an ab imbre, quod omnes Umbrae humidae; an quod imbres obscurant lucem Solis; Perot. et Isidor. an a terra, cuius etiam color dicta Veteribus, humi chroa, χρόα enim Graecis color, post Humbra et Umbra, i. e. Terrae color? Becmann. aer est carens Sole. Earum rationem in Graecia primus observâsse dicitur Anaximenes Milesius Anaximandri auditor, qui Gnomonices initia primus dedit Graecis et horologium, quod Sciothericum vocatur, Lacedaemone ostendit primus, teste Pliniô, l. 2. c. 76. c. Laertiô, in vita Anaximandri. Quod factum Olympiade 58. tempore Cyri ac Servii Tullii, circa annum Urb. Cond. 200. Multo vero ante ea res cognita fuit in Populo Dei. Unde 2. Reg. c. 20. v. 11. memoratur, ut Ezechiae, Regi in Horologio sciotherico Regis Achazi (is Ezechiae seu Hiskiae Pater fuit) regressu Umbrae sanitatis signum datum fuerit, ab Iesaia Propheta. Achazus autem fuit ante Anaximenem annis circiter 200. utpote Romuli σύγχρονος, cuiusque obitus incidit in Olymp. 12. Locus autem Regum praefeatus sic habet: Quapropter, cum inclamâsset Ieschahia Propheta Iehovam; reduxit Umbram illam iisdem gradibus, quibus descenderat in solario Achazi decem gradibus. Cuius miraculi Fama cum Babylonem usque perlata esset, Misit Berodac Baladan, filius Baladanis, Rex Babyloniae literas cum munere ad Chizkiiam, versu seq. Apud romanos, Sciotherica diu post Graecos habuêre, idque demum tempore belli Tarentini, ac cum Pyrrho Rege, an. Urb. Cond. 478. quem annum designat Plinius, l. 7. c. ult. atque addit, id factum esse a M. Valerio Messalla Consule, Catanâ captâ in Sicilia. Ac mox. Nec congruebant ad horas eius lineae, paruerunt tamen eis annis undecentum, donec Q. Marcius Philippus, qui cum L. Paulo suit Censor, diligentius ordinatum iuxta posuit. Etiam tum tamen nubilô incertae fuêre horae, usque ad proximum lustrum. Tum Scipio Nasica, collega Laenatis, primus aquâ divisit horas, aeque noctium ac dierum: Idque horologium sub tecto dicavit, an. Urb. Cond. 595. Tamdiis Populi Rom. indiscreta lux fuit. In Gallias primus Sciotherica invexisse, putatur Elias Vinetus: Est autem Sciothericum vel diurnum sive Solare; vel nocturnum, quod vel Lunare, vel Siderale: in quibus Solaria praestant, a Pastoribus primitus, ex Umbris

arborum, inventa. Vide Cerh. Ioh. Voss. de Scientiis Mathem. c. 28. §. 12. et seqq. Sed haud adeo antiquus Horologiorum huiusmodi usus Salmasio videtur, ut ad Anaximandrum aut eius discipulum Anaximenem referri queat. Nec horas certe Sciothera illa indicâsse, sed aequinoctia tantum ac solstitia designâsse, Laertius testis est. Unde plus quam ducentis annis ab Anaximandri morte, nec horarum nomen, pro minutis illis diei particulis, in Graecia auditum, nec usus horologii sciotheriei ullus cognitus est. Ut constat ex Menandri hisce, quae Athenaeus citat, l. 6. ex eius Comoedia Orge, ubide Chaerephonte,

——— ὅς κληθέις ποτε

Εἰς ἑςτίασιν δωδεκάποδος, ὄρθριος

Πρὸς τὴν σελήνην ἔτρεχε τὴν σκὶαν ιδων,

Ω᾿ς ὑςτερίζων καὶ παρῆν ἅμ᾿ ἡμέρᾳ.

Nempe tum adhuc veteri more, horarum vice, Umbram pedibus metiebantur, et ad certam eius mensuram decempedalem ut puta, (quae proin gratissima parasitis, Erasm. in Adag.) vel plurium pauciorumque pedum, cenaetempus indicebant. Unde partes diei, quae σημεῖα apud Veteres dicebantur, ἑξάπους σκιὰ, umbra sex pedum, ἑπτάτους, ὀκτάπους, et sic deinceps, ab umbrae mensura pedibus comprehensa. Imo, non ut horas cognoscerent, umbras metiebantur: sed ex umbrarum magnitudine pedibus admensa colligebant, quantum diei a mane ad meridiem superesset, quantumque a meridie ad vesperam iitineris restaret Soli faciendum, sicque eâdem fere ratione umbrarum modulis diem partiebantur, ut posteâ horis sunt dispertiti. Ut vero ἑπτάπους et δεκάπους σκιὰ, dicebatur, ita et ἑπτάπουν et δεκάπουν ςτοιχεῖον, pro eodem, occurrit apud Aristophanem, in Ε᾿κκλησιαζ. Vide praefatum Salmas. ad Solin. p. 632. et seqq. ut et supra. ubi de Horis, Horologiis, Sciatheris, Solariis etc. De Umbrarum in Gymnasticis exercitationibus usu, diximus in voce Sociamachia. Graphice quoque, ab Optica capit haec duo, Umbram et lucem; quorum prior facit recessum, sive ut aliqua longius distare videantur, lumen vero praestat, ut quid emineat, sive ut propius abesse videatur. Ad Umbram conducit ater color; ad lucem, candidus, de quoinvento ita Plinius, l. 35. c. 3. De Picturae initiis incerta, nec instituti operis quaestio est. Aegyptii sex milibus annorum apud ipsos inventam, priusquam in Graeciam transiret, adfirmant, vanâ praedicatione; ut palam est. Graeci autem Sicyone, alii apud Corinthios repertam, omnes Umbrâ hominis lineis circumductâ. Itaque talem primam fuisse: secundam singulis coloribus et monochromaton dictam, postquam operosior inventa erat, duratque talis etiam nunc. Inventam linearem dicunt a Philocle Aegyptio vel Cleanthe Corinthio. Primi exercuêre Ardices Corinthius et Telephanes Sicyonius, sine ullo etiamnum colore, iam tamen spargentes lineas intus. Ideo et quos pingerent, adscribere institutum. Primus invenit eas colorare testâ, ut ferunt, tritâ, Cleophantus Corinthius etc. Ubi, originem Picturae, ex lineis Umbrae hominis circumductis videmus Graecos arcessere. De progressu Artis dein, c. 5. sic scribit: Tandem se Ars ipsa distinxit, et invenit lumen atque Umbras, differentia colorum alternâ vice sese excitante. Deinde adiectus est splendor: alius hic, quâm lumen: quem quia inter hoc et Umbram esset, appellaverunt tonon: commissuras vero colorum et transitus, harmogen. Quae abunde elucent ex Amulii Minerva, de qua Plinius, l. 35. c. 10. extr. Apellis Hercule averso, Plin. l. 36. c. 5. ex Bupalo et Anthermo, in Chio, Lucian. in Dea Syr. Vide et Tzetzen, Chil. 11. Histor. 381. ac praecipue, l. 8. c. 191. ubi eadem illustrat Phidiae et Alcamenis exemplô. Primus vero Apollodorus Pictor, ἀνθρώπων ἐξεῦρε φθορὰν καὶ ἀπόχρωσιν σκιᾶς, Inter homines, reperit colorum misturas et umbrae usum: fuitque Atheniensis. Vide Plutarchum, Bellône, an pace illustriores fuerint Athenienses? Dein Zeuxis, luminum Umbrarumque rationem exactiorem invenit teste Quintilianô, l. 12. c. 2. Non exiguae enim Artis est, Umbram luci immittere, aut

lucem umbra obscurare, unde satis liquet, picturae etiam mediocri cognitione, iudicium acui in luminibus, coloribus et umbris dignoscendis; quae res multum confert et in Naturae scientia et in Vita civili.. Voss. tr. de 4. Artibus Pepular. c. 5. de Graphice §. 12. et seqq. etc. Nec omittendum, quod Umbram quoque vectigalem fecit avaritia prisci aevi, uti discimus ex Plinio, l. 12. c. 1. quodque Isidorum Presbyterum Alexandrinum, tantae etiam Gentilibus admirationi fuisse, ut umbram quoque eius reveriti sint, legimus apud Palladium etc. Alias significationes vocis vide hîc infra.